جغرافیای فرهنگ بخش ارشق از دیرباز تجلیگاه بزرگ مردانی بوده است که هرکدام نمودی از علم، تلاش و اخلاق محسوب می­شدند. خطه ای که در تربیت فرزانگان و شخصیت های تأثیرگذار سیاسی و اجتماعی زبانزد خاص و عام بوده است. نگاهی به تاریخ سراسر آموزنده بخش ارشق که می اندازیم حاکی از آن است که بخش ارشق در ادوار مختلف تاریخ نقشی عزت آفرین در منطقه ایفا نموده است و نام آن همواره تداعی کننده انسانهایی بزرگ بوده است ولی بدبختانه امروزه با گذشت زمان شاهد هستیم که جایگاه بلامنازع بخش ارشق وشهررضی در منطقه، درعرصه های مختلف دچار افت و رکود شده است و در عین حال شهر رضی که مرکز بخش ارشق قلمداد میگردد و از نظر برخورداری از شهرداری وبخشداری قدمتی قابل توجه را دربخش های همجوار یدک می کشد و در سطح استان اردبیل نیز از حیث ذخائر نیروی انسانی شهره خاص و عام شده است، از بدیهی ترین و ابتدایی ترین امکانات شهری محروم مانده است. بی شک رونمایی از شاکله امروز بخش ارشق و به ویژه شهر رضی، معلول دلایل متعددی بوده که آسیب شناسی نشده است. شهری که فاقد هرگونه زیرساخت شهری می باشد و بخشی که توسعه آن از پارادایم خاصی تأسی نمی نماید! و هیچ پیشرفتی از نظر عمران و آبادی، چه در مرکز شهر و چه در روستاها و بخش های آن دیده نمی شود.

برای ریشه یابی علل توسعه یافتگی و یا توسعه نیافتگی، می بایست دلایل را در دو سطح فرهنگ و ساختارها جستجو کرد و بحث جامع برای تبیین علل توسعه نیافتگی نیازمند تحلیل مجموعه عواملی است که سعی می شود بر اساس ادبیات علمی مرتبط، بخشی از عوامل توسعه نیافتگی که البته برای هر منقطه جغرافیایی صادق است، تحلیل و تبیین شود.

ابتدا باید اشاره کرد که طرح موضوع “علل عقب ماندگی بخش ارشق” خود مبتنی بر این پیش فرض است که “بخش ارشق توسعه یافته نیست”. البته دفاع از این گزاره چندان هم سخت نیست، ولی طرح این موضوع و بررسی آن نیازمند توافق مشترک روی این پیش فرض است. مجموعه شاخص های بخش در زمینه درآمد سرانه ساکنین، وضعیت اشتغال و بیکاری در سطح بخش، سطح خدمات دربخش وشهر، وضعیت صنعتی و کشاورزی بخش همه و همه مؤید عقب ماندگی مفرط بخش ارشق هستند.

به طور طبیعی با پذیرش این سطح پیشرفت، نتیجه گیری و قضاوت در خصوص بسیاری از ویژگی های فرهنگی به صورت نادیده و بدون هرگونه مطالعه میدانی و بر اساس پیشینه مطالعات قبلی امکان پذیر است.

برای مثال بدون هیچ تأمل و بررسی می توان نتیجه گرفت که فرهنگ مبارزه برای طلب حق، کار و تلاش و حس سخت کوشی مدیریت کلان آن در این بخش دچار مشکل است و متأسفانه به جای آن فرهنگ سهم خواهی طایفه ای، گروهی و جریانی وجود دارد؛ که بالطبع نشان از انگیزه پیشرفت خواهی و موفقیت طلبی پایین مردم ارشق است؛ اصولاً فرهنگ تعلق و ویژگی های عاطفی مردم بخش ارشق دچار اشکال است؛ تقدیرگرایی منفی در آن رواج دارد؛ توسعه، گفتمان غالب مردم ارشق نیست؛ قناعت گرایی به صورت منفی در این بخش رایج است؛ ثروت گرایی عقلانی و مشروع چندان تشویق نمی شود و ثروت گرایی برای افراد و گروه خاص جریان دارد؛ کارآفرینی اهمیت بالایی ندارد و کارآفرینان از حرمت و جایگاه اجتماعی بالایی برخوردار نیستند؛ مردم مسوولیت پذیر نیستند و گفتمان “به من چه!!” و “کلاه خودت رو بگیر که باد نبره” کاملا در جریان است؛ تنها انتظاراتی که از مدیران خود دارند، انتظارات عاطفی و شخصی است و نه انتظارات توسعه ای بخش؛ به هیچ وجه از رفتار رقابتی و برتری جویی برای خدمت به بخش برخوردار نیستند و تنها به خاطر منافع شخصی و با روش های نا بهنجار و غیر اخلاقی دست به تخریب هم می زنند.

مردم بخش ارشق کم خواه، قانع در خواستن، دارای آرزوها و آرمان های کوچک، رویکرد اقتصادی آنها مبتنی بر معیشت است و نه تولید ثروت، منفعلند، هدفشان گذران امروز است و چو فردا بیاید فکر فردا کنند. فکر می کنند توسعه چیزی است که باید به آنها داده شود و نه این که برای رسیدن به توسعه باید تلاش کرد و توسعه را به دست آورد.

علاوه بر عوامل فرهنگی بیان شده، مهمترین دلایل ساختاری توسعه نیافتگی بخش ارشق را می توان در سه مورد زیر خلاصه کرد:

۱-     عدم همکاری لازم و موردنیاز میان مدیران ومسئولین بخش (که در بعضی مواقع اختلاف نظر این عزیزان بسیار مشهود می نماید).

۲-     عدم وحدت و حس خدمت در بین شوراهای محترم شهروروستاههای بخش در طی دوره های متعدد ، موجبات عقب افتادگی چندین ساله شهروبخش را فراهم آوردند.

۳-     مهمترین عامل و راز اصلی عقب ماندگی بخش ارشق، خود ما اهالی و ساکنین بخش هستیم زیرا؛ ماها عادت داریم دنبال حرف و حدیث باشیم و بگوییم کیه کیه؟ چیه چیه؟ چی شده؟ شنیدی؟ میگن که … ، دارن …. ، احتمالاً …. و دنبال لغزش کسی هستیم که انگشتمان را بکنیم توی چشمش و بگوییم آهاااااااا پیدات کردیم پس تو بودی!؟

هیچ وقت حین عمل پیگیر مسائل نیستیم، در راه انجام صحیح آن کمک نمی کنیم و دنبال نتیجه نهایی از طرف خود هستیم که یا خوب خواهد شد یا بد. اگر خوب بود حسادت می کنیم و نتیجه اش آبروریزی و برکناری! اگر بد هم بود که چه بهتر، منتظر همین لحظه بودیم تا خرابش کنیم!

ما یا در انتخابمان اشتباه می کنیم که افراد فاقد صلاحیت و تخصص و بی اعتنا انتخاب می کنیم و یا نه افراد خوبی انتخاب می کنیم ولی نمی گذاریم کار کنند و چوب لای چرخش می گذاریم تا خودش التماس کنان دار فانی ارشق را وداع گفته و فرار کند!!!!

 اما اینک راه چاره چیست؟ و برای برون رفت از این حالت رکود ، کجا و سراغ چه کسی باید رفت؟ و اصلاً چه کسانی بیشتر در این امر نقش موثرتری دارند؟

بخش ارشق دارای پتانسیل های درخور توجهی می باشد که لازم است به نحو مطلوب و صحیح مورد توجه قرار گرفته و با هدایت آن توسط یک مدیریت متمرکز و جانفدا، بستر لازم جهت استفاده حداکثری از این توانمندی مدنظر قرار گیرد.

آنچه که واضح و مبرهن است متاسفانه تاکنون خواسته یا ناخواسته اراده و تصمیمی در جهت تحقق موارد مذکور به طور جدی وجود نداشته و همواره با بیان روشها و راه حل های کلیشه ای و نخ نما شده تبدیل به یک ابزار خاص، جهت تأمین مقاصدی تعیین شده، گردیده است. به عبارت دیگر عدم توجه مناسب و پرداختن به مسائلی که در حاشیه مطرح می شود از آن موضوعی با محوریت فرعی ساخته است.

اگر عوامل تاثیر گذار در توسعه یک دیار را با دقت بیشتری بازنگری نماییم، مشاهده می شود در بخش ارشق این عوامل به عنوان مجهولات مسئله مطرح است.

خلاصه اینکه هیچ شهری توسعه نمی یابد مگر اینکه عزم و اراده ای جدی در عقبه آن وجود داشته باشد و این مهم میسر نمی شود جز با عزم و اراده ای همگانی که نمود آن باید در رفتار، سکنات و عملکرد کلیه افراد موثر در این زمینه، بویژه مسئولین ارشد، صاحب نظران و اندیشمندان و… این خطه ظاهر شود که متأسفانه در زمینه اخیر الذکر ما فعلا داغدار و داغدار هستیم و مسؤلین یاد شده فعلا نه دارای مدیریت خلاق هستند و نه صاحب نظر !!!!البته جادارداز آقای نوری بخشدارمحترم بخش واقعاتشکر نماییم چون باتلاشهای چندین ماهه خود موجب پیشرفتی خوبی دربخش شده اندولی بازهم به خاطرگذشته بخش این تلاشهاهم چندان به چشم نمیایدودرواقع این ماهاهستیم که باید دست آقای نوری راگرفته ودرراستای پیشرفت بخش ارشق ایشان رایاری کنیم.

ما با این اقدام پسندیده می توانیم گام نخستین را در این راستا برداشته و شرایط لازم را در جهت تحقق اصل توسعه در بخش ارشق فراهم کنیم، انشاء الله.

-*بانظرات خوداینجانب رادرادامه تهیه مقالات برای بخش ارشق راهنمائی کنید.

ارسالی-تعارف اردبیل